jaarboek Ganymedes-22

Disclaimer: ik sta zelf ook met een verhaal in deze bundel, de far future SF 'nieuwe mensen'. En met diverse schrijvers die hierin zijn opgenomen heb ik in het verleden al samengewerkt.

9. Ik ben niet over elk jaarboek uit deze reeks even positief. Op het vorige had ik zelfs best wat aanmerkingen. Zo vond ik niet alles even origineel en kabbelden sommige verhalen te lang door. Maar dit jaar heb ik helemaal niets aan te merken op de bundel. Sterker nog: dit is gewoon de beste Ganymedes van de afgelopen jaren! Geen verhaal dat voor mijn gevoel teveel ruimte innam, geen verhaal dat niet verraste, geen overmatige spruitjeslucht, maar gewoon professionele kwaliteit. Ik heb ook het idee dat de opgenomen auteurs allemaal serieuze schrijvers zijn die zorg besteden aan hun verhalen. Het bevestigt mijn vermoeden dat het niveau van het Nederlandse genreverhaal aan het stijgen is, waarbij steeds meer schrijvers plek vinden om te groeien en te ontwikkelen in hun metier. De afwisseling in de verhalen was ook prima en ik kwam nooit in de verleiding om het boek een paar dagen te laten rusten of een deel over te slaan. Thematisch vond ik het interessant dat er meer SF in deze bundel was opgenomen. Een aantal verhalen gingen over de komst van AI en algoritmes en hoe die steeds meer voor ons bepalen. Dat was fascinerend. Maar er waren ook enkele verhalen over tijdreizen en alternatieve universa - wellicht voortkomend uit het feit dat onze wereld onzeker aanvoelt en we ons de vraag stellen of de rampen die op ons afkomen voorkomen hadden kunnen worden en of wij daar verantwoordelijkheid voor bezaten? Het is interessant om te kijken wat SF-schrijvers bezighoudt want als geen ander houden zij de vinger aan de pols bij de moderne samenleving.
Natuurlijk waren er verhalen waar ik bijvoorbeeld het einde niet aansprekend vond, of waar ik het juist wat voorspelbaar vond, of wat gewoon een thema had dat me minder aansprak. Maar die verhalen overdenkend, meen ik dat die gevallen gewoon een kwestie van smaak betreffen en dat de betreffende verhalen door andere lezers tot hun favorieten gerekend zullen worden. Technische mankementen kwam ik alvast niet tegen.
Wat waren mijn favorieten uit deze bundel? 'De princeps en zijn erfgenamen' was een sterk modern SF-verhaal van Karel Smolders over een toekomstig Europa waar partijen strijden om de macht. Veel goede ideeën over gentherapie en augmentaties en het einde was erg goed voorbereid en uitgevoerd. Smolders is sowieso een van de schrijvers uit ons taalgebied met de meest levendige verbeelding en die spreidde hij hier ook uitgebreid ten toon.
Jaap Boekestein brengt met 'Het doolhof van diepe gedachten' een space opera detective in zijn 'Sergio'-reeks. Een universum dat aan Jack Vance doet denken vol bijzondere details en in dit geval een verrassende zaak die mooi was uitgewerkt. Van dit verhaal kon ik echt genieten.
Ook heel leuk was 'Wilde jachten' van Laura Scheepers en Mike Jansen - een verhaal vol verbeelding, waarbij het niet groot genoeg kan ... Als de laatste mensen ter wereld zich wegens een zombie-uitbraak hebben verschanst op Flevoland komen ook de fantasiewezens in gevaar, want die zijn immers afhankelijk van de menselijke verbeelding ... Ik had een brede grijns op mijn gezicht bij het lezen van dit verhaal.
'Ten oosten van Eden' van Emanuel Claessens weet een klamme atmosfeer op te roepen. Een verwaarloosde kas in een botanische tuin gebruikt opeens veel energie. De man die het defect moet verhelpen kan opeens de uitgang niet meer vinden. Broeierige sfeer, ik kon de omgeving meteen voor me zien. De opbouw was ook prima. Het einde was misschien wat tam voor wat ik verwachtte, maar het werkte wel, vond ik.
Het openingsverhaal 'Huidoffer' van Abram Hertroys was een mooi liefdesverhaal in een Noord-Europees of Siberisch aandoende fantasysetting. De omgeving kwam voor mij goed tot leven, de karakters waren sterk neergezet en het einde klopte. Abram schrijft niet veel, maar wat hij schrijft is heel sterk. Ik zou zo een hele roman in deze setting willen lezen.
Verder heel goed, maar net beneden de top waren voor mij 'Beëindiging' van Charles van Wettum - een futuristische detective in een bevreemdende toekomstige wereld. Ik had zelf nog een wending verwacht met de verschillende gebruikte technologische apparaten, maar zoals het was werkte het ook.
Bij verhalen van Guido Eekhout bekruipt me steevast het idee dat ik er niet slim genoeg voor ben. Ik zie dat het heel goed geschreven is en de verhaalwereld wordt goed tot leven gebracht, maar de clou ontgaat me eigenlijk. Zo ging het me ook met 'De onzichtbare man in de geschiedenis', die een steampunksausje toevoegt aan deze Ganymedes.
'Pantserkoorts' van Isabelle Plomteux was een mooi fantasyverhaal over een meisje dat schubben op haar arm krijgt. De emoties van de hoofdpersoon waren heel invoelbaar geschreven. Het lukte Isabelle heel goed me met haar mee te laten leven. Ik vond alleen het plot van het verhaal niet werkelijk verrassend. Dat vond ik jammer, want zoals gezegd: wat het meeleven met de karakters betrof was dit een topverhaal.
'Later die dag' van Robert Smets vond ik heel leuk - op een paar kleine schrijffoutjes na. Het was een verhaal in de tweede persoon - iets dat je niet vaak tegenkomt, maar wat ik erg leuk vind (vooral omdat ik er zelf ook in had geschreven). De hoofdpersoon is bang vervangen te worden door een jonge variant van zichzelf. Het werkt toe naar een koud, maar kloppend einde en is het perfecte slot van deze bundel.
Tenslotte genoot ik van de opgenomen gedichten. Ik ben zelf ge en deskundige waar het poëzie betreft, maar om het gedicht van Caren Peeters moest ik gniffelen en ik heb het ook aan mijn vrouw voorgelezen. Scherp, hard, maar helaas waarschijnlijk waar.
Ook van de hierboven niet genoemde verhalen heb ik genoten, maar ik kan ze niet allemaal melden in deze bespreking. Zoals ik al zei waren er geen uitschieters naar beneden. Ik denk daarom dat iedereen met enige interesse in SF en fantasy uit het Nederlandse taalgebied deze bundel zou moeten lezen.