Fantastische Vertellingen, nr. 75, jrg. 46, september 2025

Fantastische Vertellingen 75. Een korte review

Het mag bekend zijn: Fantastische Vertellingen is mijn favoriete tijdschrift.
De combinatie van korte verhalen, essays, boekbesprekingen, humoristische vaste rubrieken en fraaie illustraties doet het nog steeds uitstekend: dit is al aflevering 75! Dat er af en toe een bijdrage van mijn hand in mag staan, is iets waar ik bijzonder trots op ben.
De opening door de zeer actieve hoofdredacteur Remco Meisner is als altijd een genot om te lezen. De lange en ontzettend boeiende serie over de geschiedenis van Nederlandstalige SF- en Fantasy-tijdschriften door Paul Leeuwenkamp begint het einde te naderen – dat voelt waarachtig als ‘jammer’. Ik las met genoegen het interview met Guido Eekhaut - door Meiser lekker dwars een Weivreni of ook wel Vaaggesprek genoemd, omdat hij het toch net anders wil doen, op zoek naar de mens achter de auteur.
Relatief veel besprekingen, dit keer. Johan Klein Haneveld is zowel bespreker als onderwerp met zijn boek ‘De Handjeklapmachine’. Daarnaast aandacht voor oa de bundel ‘Alice’ (van de steeds actiever wordende Gentse uitgeverij Poespa met de ongelofelijk actieve auteur/ redacteur Finn Audenaert) en nog enkele boeken. Jos Lexmond heeft zich ertoe gezet om een hele serie tijdschriften aandacht te geven: o.a. nummers van het nieuwe horror-tijdschrift Grim passeren de revue.
De bespreking van Gerrit Krols ‘De man achter het raam’ (uit 1982) vond ik een bijzonder mooie bijdrage – juist omdat het iets van buiten onze bubbel is (zie hieronder).
Er zijn vier korte verhalen opgenomen en nog de vaste vragenrubriek en ingezonden mededelingen. De bundel is daarmee heel gevarieerd, als altijd. Nummer 75 is niet ‘de bese ooit’ maar wel absoluut weer leuk!
Ik heb toch een kleine gedachte aan de zijlijn. De besprekingen (o.a. van FV73+FV74 in FV75) gaven me wat meer dan anders het een bubbel-gevoel: ‘wij bespreken wij’. Ik weet zeker dat de hoofredacteur me steunt in een oproep aan heel velen om bijdragen te leveren, zowel in de vorm van korte verhalen als in het bespreken van boeken van binnen buiten onze bubbel. Beginners, gevorderden, afwijkende meningen, prikkelende verhalen of besprekingen: die hebben we nodig. Verbreding en kritische reflectie kan ons toch al leuke tijdschrift en daarmee de kwaliteit van onze eigen producties nog een verdiepinkje hoger tillen.
Mijn aanbeveling blijft: abonneer je op Fantastische Vertellingen en geniet er elk kwartaal van. Net als ik.

Het is altijd iets waar ik enorm naar uitkijk: het verschijnen van de nieuwe editie van Fantastische Vertellingen - een tijdschrift dat met zijn combinatie van verhalen uit de breedte van het fantastische genre, kunst van mensen die buiten de lijntjes durven te kleuren, literaire analyse en exploratie van het verleden van het fantastische genre in het Nederlandse taalgebied (met nog een scheut eigengereide humor erdoorheen) een unieke plek inneemt in het genrelandschap in onze streken. De overtuigingen en identiteit van de samensteller klinken door in zijn keuzes bij het samenstellen van het tijdschrift, waardoor dat een uniek karakter krijgt, wat ook weer doorwerkt in de groei van de hier gepubliceerde auteurs. Daar waar op fantasyfestivals en -beurzen trilogieën en langere series dikke boeken over vaak middeleeuwse werelden de boventoon voeren (ik chargeer) zorgt Remco Meisner ervoor dat er plek blijft voor de verhalen die anders dan anders zijn, de experimenten (ook al vallen die soms verkeerd uit), de tegendraadse uitingen van gedreven creatievelingen. Ik ervaar het lezen van dit tijdschrift daarom altijd als verfrissend. Je weet gewoon nooit van te voren wat je kunt verwachten, zelfs niet als je de namen herkent van de schrijvers die iets hebben aangeleverd. Want dat zijn ook meestal degenen die zichzelf liever niet herhalen en (mede daardoor) zich blijven ontwikkelen. Ik was door deze nieuwste editie dus ook weer verrast.
Zo was er, erg leuk, een flink essay van Marcel Ozymantra, over de moeilijke taak van de SF-schrijver zich in het perspectief van de werkelijk ander (de alien) in te leven. Hoe kun je de waarnemingen van een verschillend sensorium en de overpeinzingen van totaal anders gestructureerde hersenen (of andere denkorganen) op zo'n manier weergeven dat een lezer met menselijke zintuigen en menselijke hersenen zich er toch in kan verplaatsen, zonder te schrijven over pseudo-mensen? Ozymantra zoekt (goed onderbouwd) het antwoord in de modernistische literatuur (o.a. James Joyce). Ik zal hier nog langer over nadenken, denk ik.
Verder ondertussen vertrouwd (maar zo te zien naar het einde lopende) de rubriek 'Tijd voor geschriften' waarin Paul van Leeuwenkamp de geschiedenis van de Nederlandstalige genrepublicaties langsloopt. Goed om van je eigen historie als genre te weten, vind ik. Remco Meisner doet ook een duit in het zakje met een terugblik op een fascinerende roman die kennelijk zijn tijd vooruit was als het gaat om discussies over AI en menselijkheid. Er is ook een mooi interview van zijn hand met Guido Eekhaut, dat via omwegen toch volgens mij iets uit de kern van de schrijver wist te tonen.
Dan de verhalen. 'Guido Eekhaut' levert een welhaast meditatief verhaal met 'De laatste walvis', waarin de geoefende lezer verwijzingen naar Moby Dick zal herkennen, maar dat zich afspeelt in een toekomst waarin de walvissen bijna uitgestorven zijn. Zo wordt het een commentaar op onze neiging zelf de schoonheid in onze leefomgeving te vernietigen (of zo las ik het althans).
Lex van Heereveld komt met 'Waar blijft de tijd' een heerlijk verhaaltje waarbij het venijn in de staart zit, al vertrouwde hij wel heel veel op de formulering 'Zijn jasje aantrekkend, nam hij plaats ...' 'Zijn jasje strak trekkend, ging hij zitten ...'. Afwisseling was beter geweest.
Jos Lexmond schreef in een van zijn recensies over Charles van Wettum dat het lijkt alsof die steeds betere verhalen schrijft. Dat zal hij herhalen bij het lezen van Charles' verhaal in deze editie, 'Een prachtige dag om te sterven', dat een dystopische wereld schetst en de hoofdpersonen volgt tot de wrange conclusie. Van Wettum toont zich inderdaad een begaafd schrijver, met (niet onbelangrijk) het vermogen maatschappelijke ontwikkelingen te vertalen naar verhalen die scherp zijn, maar ook met sympathie voor de personages.
'Reünie' van Marco Knijnenburg is dan weer een heel ander verhaal. Door de droge vertelwijze van de start word je als lezer op het verkeerde been gezet, maar uiteindelijk word je door de belevenissen van Hans meegesleurd. Weer een flinke afwisseling dus in deze editie!
Ik hoop dat er nog heel veel volgende edities te verwachten zijn van mijn favoriete Nederlandstalige tijdschrift. Ik kijk in elk geval alweer uit naar nummer 76 en ben alweer bezig enkele besprekingen daarvoor te schrijven.